“23 yanvar 2024
Tek Ukrainağa ait Qırım
Men endi bir qaç aydır çetelde oturam, çünki orklar ve işğalciler arasında yaşamağa imkânsız olğan vaziyetke keldim.
Bütün ömrüm Qırımda keçti ve şimdi, 2014 senesi Kıyivge ketmegenim içün pek utanam; öyle niyetim olsa da cesaretim yetmedi.
Tam miqyaslı cenk başlanğan soñ öz nazar noqtamnı açıq-aydın bildirdim. Urbalarımda er vaqıt Ukraina bayrağınen bir işaretçik bar edi, maşnamda yarlıçıq, telefonım çalğanda ukrain yırları yañğıray edi. Ebet, bu ufaq-tüfek şeyler, amma menim içün rus-vatanperverlerine kim olğanımnı ve olardan biri olmağanımnı köstermek müim edi.
Apiske atılmağanım bir mücize, çünki anda cöreme tölemek ve kameranıñ qarşısında er şey içün afu soramaq kerek. Em urbañdaki sarınen mavı tüsler içün, em korporativde Verka Serdüçkanıñ yırları içün ve ilâhre. Çetelde ne qadar çoq qalsam, Qırımğa qaytuv aqqında tüşünmek bile o qadar qıyın. Men tek Ukraina terkibindeki Qırımğa qayta bilem, menim doğıp ösken yerime. Anda yaşağan insanlar aqlından ayrıldı. Başqa türlü tüşüngen er keske nefret besleyler, balalardan bile agressiya is etile.
Men ise “kelmeşeklerni” körecek közüm yoq. Olarnıñ rus aktsentini eşitmek, Georgiy şeritlerini körmek istemeyim. Qırımım aqqında tüşüngende yüregim ağıra. Ukrainam içün de öyle. Men er vaqıt baraşıqsever insan edim, qartlarğa, hasta balalarğa, ayvanlarğa yardım ete edim. Kimsege yamanlıq tilemey edim. Şimdi ise er bir işğalcini ve olarğa qol tutqan er kesni qarğalayım. Öz özümden qorqam.”
Tek Ukrainağa ait Qırım
Men endi bir qaç aydır çetelde oturam, çünki orklar ve işğalciler arasında yaşamağa imkânsız olğan vaziyetke keldim.
Bütün ömrüm Qırımda keçti ve şimdi, 2014 senesi Kıyivge ketmegenim içün pek utanam; öyle niyetim olsa da cesaretim yetmedi.
Tam miqyaslı cenk başlanğan soñ öz nazar noqtamnı açıq-aydın bildirdim. Urbalarımda er vaqıt Ukraina bayrağınen bir işaretçik bar edi, maşnamda yarlıçıq, telefonım çalğanda ukrain yırları yañğıray edi. Ebet, bu ufaq-tüfek şeyler, amma menim içün rus-vatanperverlerine kim olğanımnı ve olardan biri olmağanımnı köstermek müim edi.
Apiske atılmağanım bir mücize, çünki anda cöreme tölemek ve kameranıñ qarşısında er şey içün afu soramaq kerek. Em urbañdaki sarınen mavı tüsler içün, em korporativde Verka Serdüçkanıñ yırları içün ve ilâhre. Çetelde ne qadar çoq qalsam, Qırımğa qaytuv aqqında tüşünmek bile o qadar qıyın. Men tek Ukraina terkibindeki Qırımğa qayta bilem, menim doğıp ösken yerime. Anda yaşağan insanlar aqlından ayrıldı. Başqa türlü tüşüngen er keske nefret besleyler, balalardan bile agressiya is etile.
Men ise “kelmeşeklerni” körecek közüm yoq. Olarnıñ rus aktsentini eşitmek, Georgiy şeritlerini körmek istemeyim. Qırımım aqqında tüşüngende yüregim ağıra. Ukrainam içün de öyle. Men er vaqıt baraşıqsever insan edim, qartlarğa, hasta balalarğa, ayvanlarğa yardım ete edim. Kimsege yamanlıq tilemey edim. Şimdi ise er bir işğalcini ve olarğa qol tutqan er kesni qarğalayım. Öz özümden qorqam.”
“21 noyabr 2023
Yalta, Qırım
Tünevin Mavkalardan biri işğal etilgen topraqlarda yaşağanlarnıñ seslerini eşittirüvni közlegen bir leyha aqqında yazdı. Soñki yıl icadımnıñ vazifesi de bu edi, onıñ içün şu daqqası razı oldım.
İştirakçilerni qaramanlarını belli etmeyip neşir etilecek künlerdikler alıp barmağa rica eteler. Bu müim - daa 2022 senesi mart ayında men tek ihtisasiy faaliyetim içün apiske kirmege azır olğanımnı añladım. İçtimaiy ağlarda qoyulğan layk, tefsir ya da intervyu sebebinden mahküm olmaq istemeyim. Er türlü, oğruma, men belli degilim, FSB ise sanatnen meraqlanmay.
Çoqtan berli kündelik alıp barmağa tüşüne edim, çünki fikirlerim nasıl deñişkenini is etem ve bu deñişmelerni qayd etmege tırışam. Dostlarımnıñ ve yaqınlarımnıñ baqışları da ne qadar deñişkenini körem, amma öz duyğularım o qadar bes-belli degil. Kündelik ise er anki kerçeklerniñ qayd etilüvinen yardım etse kerek.
Leyha reberinen saba saat 8-de telefonnen qonuşma keçirmege añlaştıq, amma tek saba, ekimiz de Qırımdaki Moskva saati ve bizdeki saat 8 farqlı olğanını añladıq. Kündelik ayat böyle turmuş meselelerinden ibaret, ebet, 10 yıllıq işğal devamında yaşayış pek deñişti.
Yaltada bu daa az duyula, Yaltada cenk de sanki yoq kibi. Tek ufuqtaki arbiy gemiler ve abideviy propagandanıñ tüsüni coyğan bir qaç nümünesi: kontraktnen arbiy hızmet reklaması ve ruhlandırğan yazılarnen Putinniñ beti. Ekisiniñ de tüsü o qadar çıqqan ki, ölçüleri balaban olsa da, közüñ abaylamay. Ğaliba, bu, aqılnıñ qorçalama mehanizmi: men böyle reklamalarnı körmeyim, Z ariflerini de farq etmeyim, em de çoqtan berli, eger tek olarğa mahsus baqmaq istemesem.
Başta bam-başqa edi. Cenkniñ birinci yılında, 2014 senesi böyle levhalarnıñ er birisi açuvlandıra ve acı ketire edi."
Yalta, Qırım
Tünevin Mavkalardan biri işğal etilgen topraqlarda yaşağanlarnıñ seslerini eşittirüvni közlegen bir leyha aqqında yazdı. Soñki yıl icadımnıñ vazifesi de bu edi, onıñ içün şu daqqası razı oldım.
İştirakçilerni qaramanlarını belli etmeyip neşir etilecek künlerdikler alıp barmağa rica eteler. Bu müim - daa 2022 senesi mart ayında men tek ihtisasiy faaliyetim içün apiske kirmege azır olğanımnı añladım. İçtimaiy ağlarda qoyulğan layk, tefsir ya da intervyu sebebinden mahküm olmaq istemeyim. Er türlü, oğruma, men belli degilim, FSB ise sanatnen meraqlanmay.
Çoqtan berli kündelik alıp barmağa tüşüne edim, çünki fikirlerim nasıl deñişkenini is etem ve bu deñişmelerni qayd etmege tırışam. Dostlarımnıñ ve yaqınlarımnıñ baqışları da ne qadar deñişkenini körem, amma öz duyğularım o qadar bes-belli degil. Kündelik ise er anki kerçeklerniñ qayd etilüvinen yardım etse kerek.
Leyha reberinen saba saat 8-de telefonnen qonuşma keçirmege añlaştıq, amma tek saba, ekimiz de Qırımdaki Moskva saati ve bizdeki saat 8 farqlı olğanını añladıq. Kündelik ayat böyle turmuş meselelerinden ibaret, ebet, 10 yıllıq işğal devamında yaşayış pek deñişti.
Yaltada bu daa az duyula, Yaltada cenk de sanki yoq kibi. Tek ufuqtaki arbiy gemiler ve abideviy propagandanıñ tüsüni coyğan bir qaç nümünesi: kontraktnen arbiy hızmet reklaması ve ruhlandırğan yazılarnen Putinniñ beti. Ekisiniñ de tüsü o qadar çıqqan ki, ölçüleri balaban olsa da, közüñ abaylamay. Ğaliba, bu, aqılnıñ qorçalama mehanizmi: men böyle reklamalarnı körmeyim, Z ariflerini de farq etmeyim, em de çoqtan berli, eger tek olarğa mahsus baqmaq istemesem.
Başta bam-başqa edi. Cenkniñ birinci yılında, 2014 senesi böyle levhalarnıñ er birisi açuvlandıra ve acı ketire edi."
“23 noyabr 2023
Yalta, Qırım
Yaltada öz baqışlarıñnı ve cenk aqqında tüşünceleriñni köstermege olmay. Episi tanışlarımnıñ nasıl bir baqışları olğanlarına dair emin olıp, bir şey aytalmayım.
Yaqında hoş bir yigit, yañı tanışım meni qavege davet etti. Ketsemmi, ketmesemmi dep tüşündim, amma bu nasıl bir adam olğanını añlamaq kerek edim. Yaşayışımda yeterli derecede vatnik bar, onıñ içün “Nasıl haberlerni oquysıñ?” dep sorayım dedim.
Sanki telükesiz bir sual, amma aslında, insannıñ baqışlarını añlamaq içün yeterlidir.
Aytqanday, qavege barmadıq.”
Yalta, Qırım
Yaltada öz baqışlarıñnı ve cenk aqqında tüşünceleriñni köstermege olmay. Episi tanışlarımnıñ nasıl bir baqışları olğanlarına dair emin olıp, bir şey aytalmayım.
Yaqında hoş bir yigit, yañı tanışım meni qavege davet etti. Ketsemmi, ketmesemmi dep tüşündim, amma bu nasıl bir adam olğanını añlamaq kerek edim. Yaşayışımda yeterli derecede vatnik bar, onıñ içün “Nasıl haberlerni oquysıñ?” dep sorayım dedim.
Sanki telükesiz bir sual, amma aslında, insannıñ baqışlarını añlamaq içün yeterlidir.
Aytqanday, qavege barmadıq.”
“5 dekabr 2023
Aqmescit
Bunı yazmaq kerek olğanından emin degilim, amma kerek. Bugün çıqıp, levhalar astım, belli etmeden yañı meraqlı yerlerge barıp çıqtım… Çoq yer tapsam da, aman–aman er yerde insanlar bar edi, olar da andan iç ketalmadı. Olarnıñ nasıl birileri olğanlarını da qaydan bileyim?
Kimerde paranoya basa, çapıp ketmek isteyim, andan qaçmaq, amma içki sesim “Sen mında kereksin” dey. Onıñ içün oturıp bekleyim. Kerekmegen şaatlarnıñ ketmesini bekleyim, ondan soñ levhanı yapıştıram. Cebede ve arqada nevbetteki muvafaqiyetli işler aqqında haberlerni bekleyim.
Kene bizimkilerin yañı yaqalanmaları aqqında tüşünem. Olarnı pek çekiştireler. Eger menim şahsiy vaziyetimni alsaq, esas qusur ve telüke - bu kamera, imtiyaz ise - pek az insan ve atta kimse bir qıznı partizan olaraq körmey, öyle olıp kelgen. Mavka olmaq oñaytlıdır!
Amma Rusiyeni desteklegenler müiti canımnı sıqa. Ukrainağa qol tutqanıñnı açıq-açıq aytmaq, ebet, telükeli, amma bazı vaqıtlar seni qasevetlendirgen mevzular aqqında raat-raat laf etip olacağın insan o qadar yetişmey ki…”
Aqmescit
Bunı yazmaq kerek olğanından emin degilim, amma kerek. Bugün çıqıp, levhalar astım, belli etmeden yañı meraqlı yerlerge barıp çıqtım… Çoq yer tapsam da, aman–aman er yerde insanlar bar edi, olar da andan iç ketalmadı. Olarnıñ nasıl birileri olğanlarını da qaydan bileyim?
Kimerde paranoya basa, çapıp ketmek isteyim, andan qaçmaq, amma içki sesim “Sen mında kereksin” dey. Onıñ içün oturıp bekleyim. Kerekmegen şaatlarnıñ ketmesini bekleyim, ondan soñ levhanı yapıştıram. Cebede ve arqada nevbetteki muvafaqiyetli işler aqqında haberlerni bekleyim.
Kene bizimkilerin yañı yaqalanmaları aqqında tüşünem. Olarnı pek çekiştireler. Eger menim şahsiy vaziyetimni alsaq, esas qusur ve telüke - bu kamera, imtiyaz ise - pek az insan ve atta kimse bir qıznı partizan olaraq körmey, öyle olıp kelgen. Mavka olmaq oñaytlıdır!
Amma Rusiyeni desteklegenler müiti canımnı sıqa. Ukrainağa qol tutqanıñnı açıq-açıq aytmaq, ebet, telükeli, amma bazı vaqıtlar seni qasevetlendirgen mevzular aqqında raat-raat laf etip olacağın insan o qadar yetişmey ki…”
“7 dekabr 2023
Aqmescit
Bugün nevbetteki kere paranoya bastı - tafsilâtlı olaraq yazmayım, amma kimge aytıp bermesem, telüke büyük dey, o sebepten susayım. Yağmur da yağa… Onıñ içün asmağa da ketmedim.
Şeer merkezinde “4-ncı noyabr - “halq birligi” künü” instalâtsiyası tura. Kene yahşı, eñ azından kimse resim çıqarmağa çekmedi. Afsus ki, ertafımdaki insanlardan çoqusınıñ baqışları menimkinden farqlı.
Bugün kene bir sürü tehnika keçe, şimdi faalliklerini arttıralar. Lâkin er vaqıt oña qadar uçıp barıp yetmey. Bazı vaqıtlar patlamalardan sekirip tursañ da, ukrain Qırımı içün nevbetteki kereksiz şeyni darma-dağın etkenlerine quvanasıñ”
Aqmescit
Bugün nevbetteki kere paranoya bastı - tafsilâtlı olaraq yazmayım, amma kimge aytıp bermesem, telüke büyük dey, o sebepten susayım. Yağmur da yağa… Onıñ içün asmağa da ketmedim.
Şeer merkezinde “4-ncı noyabr - “halq birligi” künü” instalâtsiyası tura. Kene yahşı, eñ azından kimse resim çıqarmağa çekmedi. Afsus ki, ertafımdaki insanlardan çoqusınıñ baqışları menimkinden farqlı.
Bugün kene bir sürü tehnika keçe, şimdi faalliklerini arttıralar. Lâkin er vaqıt oña qadar uçıp barıp yetmey. Bazı vaqıtlar patlamalardan sekirip tursañ da, ukrain Qırımı içün nevbetteki kereksiz şeyni darma-dağın etkenlerine quvanasıñ”
“19 dekabr 2023 senesi
Yalta, Qırım
Sergey, bizim evniñ idarecisi, “Z” arifli futbolkasını üstünden çıqarmay, dekabr ayı olsa da. Böyle şeylerni aceba nasıl etip satın alalar. Tükânğa kelip, mışıqlar, qaplanlar, “Armani”, “KiŞ”, “Tsoy sağ” yazıları arasında böyle şeylerni tapıp seçelermi. “Z” arifini. Sergeyden onıñ zevqleri ve tarzı sebebinden uzaq turmağa tırışam.
Sergeyniñ futbolkası endi aşınğan, arifi ağarmağa ve tökülmege başlağan, qomşularımnıñ arabalarındaki stikerler de çıqa ve ağara. Amma cenkniñ ilk künlerinde, bu aramlıq endi başlanğanda, meraqlı bir şey oldı. Etrafta fevral zülmeti, yağmur, depressiya. Konditer tükânı yanında toqtadım, kaloriyalı yasaq şeylerni alıp, sılanmamaq içün tez-tez arabağa ketem. Bir yigit ise yağmurda, şemsiyesiz arqa camından bir şeylerni sıdırayatır. Baqsam - “Z” arifi. “Yardım kerekmi?” dep soradım. “Yoq, men özüm”, - dep cevap berdi o. “Nasıl oldı?”. “Yolğa çıqqan soñ, arqada bir şey keder ete dep arabadan çıqsam, baqsam, gece birisi bu aram şeyni yapıştırğan”.
Pirojnoyelerniñ birisini o yerde ağzıma tıqtım.
Zetkalar biri-birine sığalmay, qara fonda sade beyazları bar, olar bir gece içinde bütün naqliyatta, acele yardım maşnalarında, politsiya arabalarında ve büdjet hadimlerinde peyda oldı. Böyle setler isteksiz yapılğan, ruhsız ve quvançsızdır. Bezengen zetkalar da bar, olar Georgiy şeritleri, çiçek, sovet yıldızları, tank, ŞSCB ve Rusiye bayraqları ile eki başlı qartallarnen yaraştırılğan. Bu zetkalar saipleri tarafından seçilip alınğan ve ustalıqnen yapıştırılğandır. Olar saipleriniñ baqış ve işançlarını aks ete. Lâkin eñ qorqunçları - arqa camğa ya da kapotqa skotçnen yapıştırılğan zetkalar. Olar arbiy maşnalarda rastkele, anda qatiller yüre ve ölgenlerni taşıylar. Men olardan qaçam.”
Yalta, Qırım
Sergey, bizim evniñ idarecisi, “Z” arifli futbolkasını üstünden çıqarmay, dekabr ayı olsa da. Böyle şeylerni aceba nasıl etip satın alalar. Tükânğa kelip, mışıqlar, qaplanlar, “Armani”, “KiŞ”, “Tsoy sağ” yazıları arasında böyle şeylerni tapıp seçelermi. “Z” arifini. Sergeyden onıñ zevqleri ve tarzı sebebinden uzaq turmağa tırışam.
Sergeyniñ futbolkası endi aşınğan, arifi ağarmağa ve tökülmege başlağan, qomşularımnıñ arabalarındaki stikerler de çıqa ve ağara. Amma cenkniñ ilk künlerinde, bu aramlıq endi başlanğanda, meraqlı bir şey oldı. Etrafta fevral zülmeti, yağmur, depressiya. Konditer tükânı yanında toqtadım, kaloriyalı yasaq şeylerni alıp, sılanmamaq içün tez-tez arabağa ketem. Bir yigit ise yağmurda, şemsiyesiz arqa camından bir şeylerni sıdırayatır. Baqsam - “Z” arifi. “Yardım kerekmi?” dep soradım. “Yoq, men özüm”, - dep cevap berdi o. “Nasıl oldı?”. “Yolğa çıqqan soñ, arqada bir şey keder ete dep arabadan çıqsam, baqsam, gece birisi bu aram şeyni yapıştırğan”.
Pirojnoyelerniñ birisini o yerde ağzıma tıqtım.
Zetkalar biri-birine sığalmay, qara fonda sade beyazları bar, olar bir gece içinde bütün naqliyatta, acele yardım maşnalarında, politsiya arabalarında ve büdjet hadimlerinde peyda oldı. Böyle setler isteksiz yapılğan, ruhsız ve quvançsızdır. Bezengen zetkalar da bar, olar Georgiy şeritleri, çiçek, sovet yıldızları, tank, ŞSCB ve Rusiye bayraqları ile eki başlı qartallarnen yaraştırılğan. Bu zetkalar saipleri tarafından seçilip alınğan ve ustalıqnen yapıştırılğandır. Olar saipleriniñ baqış ve işançlarını aks ete. Lâkin eñ qorqunçları - arqa camğa ya da kapotqa skotçnen yapıştırılğan zetkalar. Olar arbiy maşnalarda rastkele, anda qatiller yüre ve ölgenlerni taşıylar. Men olardan qaçam.”
“21 dekabr 2023
Yalta, Qırım
Tatilge barıp kelgen soñ erkek arqadaşıma yañı tanışımnıñ ikâyesini aytıp berdim.
Ava limanında tanıştıq, ekimiz de Qırımdan olğanımız ve bir yerge ketkenimiz añlaşıldı. Oturıp, bira içip laqırdı eteyik dedik.
O, ne içün icretke ketkenini aytıp berdi. Qırımda musafirhanesi bar eken ve o, sıq-sıq kirişte musafirlerni qarşılay eken. Rusiyeden kelgen turistler ise er vaqıt aynı şeyni soraylar: “2014-ten soñra yaşayışıñız deñiştimi?”. Sual da, meraqları da añlaşıla, amma bizim baqışlarımıznen oña cevap bermege qıyın. Men er vaqıt: “İnsanğa köre farqlı”, - dep cevap berem. Menim yañı tanışım ise bir kere sabırı taşıp, aqlına ne kelse açıq-açıq onı aytqan. Lâkin, samimiyet içün yañlış musafirni seçken eken, o kişi şu daqqası barıp onıñ üstüne donos yazğan.
O sefer qısmetli eken, qurulışta çalışqan bir tanışı oña qarşı bir dava azırlanğanı aqqında evelden haber bergen, sorğuğa çağırılğanını da tek Belarus sıñırında eşitken. Anası musafirhanesini, evini ve arabalarını vekâletnamenen tez-tez ve ucuzğa satqan, şimdi ise olar icrette yaşaylar.
Böyle ikâyeler çoq, bu daa yahşı bitken. Erkek arqadaşımnıñ sözleri meni pek şaşırttı. O, açıq-açıq meni sorğuğa çekti: “Qaydan olğanıñnı ayttıñmı?”, “Soyadıñnı bilemi?”, “Baqışlarıñ aqqında bir şey dediñmi?”, “İcrette yaşağan Qırımlılarnen tanıştırmañnı istedimi?”. Ve yekünledi: “O, FSB-niñ kişisi, epiñizni satar, qorantalarıñıznı da satar, epiñizni apiske oturtarlar”.
Menim içün bir şok edi, sanki tirilip çıqqan Stalinniñ nefesini is ettim. Eñ qorqunçı da, bir qaç saniyelik bunıñ kerçekten de böyle olğanını tüşündim.
Böyle tüşünceler kimerde aqlıma kele.”
Yalta, Qırım
Tatilge barıp kelgen soñ erkek arqadaşıma yañı tanışımnıñ ikâyesini aytıp berdim.
Ava limanında tanıştıq, ekimiz de Qırımdan olğanımız ve bir yerge ketkenimiz añlaşıldı. Oturıp, bira içip laqırdı eteyik dedik.
O, ne içün icretke ketkenini aytıp berdi. Qırımda musafirhanesi bar eken ve o, sıq-sıq kirişte musafirlerni qarşılay eken. Rusiyeden kelgen turistler ise er vaqıt aynı şeyni soraylar: “2014-ten soñra yaşayışıñız deñiştimi?”. Sual da, meraqları da añlaşıla, amma bizim baqışlarımıznen oña cevap bermege qıyın. Men er vaqıt: “İnsanğa köre farqlı”, - dep cevap berem. Menim yañı tanışım ise bir kere sabırı taşıp, aqlına ne kelse açıq-açıq onı aytqan. Lâkin, samimiyet içün yañlış musafirni seçken eken, o kişi şu daqqası barıp onıñ üstüne donos yazğan.
O sefer qısmetli eken, qurulışta çalışqan bir tanışı oña qarşı bir dava azırlanğanı aqqında evelden haber bergen, sorğuğa çağırılğanını da tek Belarus sıñırında eşitken. Anası musafirhanesini, evini ve arabalarını vekâletnamenen tez-tez ve ucuzğa satqan, şimdi ise olar icrette yaşaylar.
Böyle ikâyeler çoq, bu daa yahşı bitken. Erkek arqadaşımnıñ sözleri meni pek şaşırttı. O, açıq-açıq meni sorğuğa çekti: “Qaydan olğanıñnı ayttıñmı?”, “Soyadıñnı bilemi?”, “Baqışlarıñ aqqında bir şey dediñmi?”, “İcrette yaşağan Qırımlılarnen tanıştırmañnı istedimi?”. Ve yekünledi: “O, FSB-niñ kişisi, epiñizni satar, qorantalarıñıznı da satar, epiñizni apiske oturtarlar”.
Menim içün bir şok edi, sanki tirilip çıqqan Stalinniñ nefesini is ettim. Eñ qorqunçı da, bir qaç saniyelik bunıñ kerçekten de böyle olğanını tüşündim.
Böyle tüşünceler kimerde aqlıma kele.”
“2 yanvar 2024
Yalta, Qırım
Yañı yıl bayramları keçti. Dimanıñ çay evinde qayd etecek edik, amma şimdi o, politsiyadan saqlana, olar er daqqa anda da kele bilirler. Onıñ içün - erkek arqadaşımnıñ ailesinen qayd ettik. Evelden, olarnen Yañı yılnı qayd etkende, başta Kıyiv saatına köre, soñra ise Moskva saatına köre qarşılay edik. Şimdi ise, fevralniñ 24-nden soñ, tek Moskvağa köre. Putinniñ çıqışını da naçare diñledim. Keçken sene o, laf etkende, men çıqtım ve tek kurantlar çalğanda qaytıp keldim. Bu sene… Olar yahşı insanlar, biz de pek yahşı añlaşamız. Menim çıqqanımnı körmegendey oldılar.
Lâkin qartanamnen mesele qıyın. Uzun vaqıt devamında yaqın insanımnıñ cenkni aqlağanını qabul etalmay edim. Qartanam 30-larnıñ soñunda, Stalin repressiyalarınıñ eñ qızışqan vaqıtlarında doğğan. Ekinci Cian cenki vaqtında daa bala edi ve bir zavodta çalışıp, 7 yaşında radikulit qazanğan. Qartanam er vaqıt “cenk olmasın” dep çalışqan, sözde ne yapsañız yapıñız, amma cenkleşmege mümkün degil. Şimdi ise, televizorda bir endamlı aqay pek añlayışlı ve tafsilâtlı şekilde bir şeylerni añlatsa, ola eken. Atta bu cenk doğru eken.
Cenkke olğan nefret qartanamnıñ temel işançı edi, amma o, bu işançından o qadar qolay vazgeçti ki, men uzun zaman bunı qabul etalmadım, şimdi bile inanalmayım. Bu mevzunı müzakere etmege başlağanımızda pek açuvlana edim. Yañlış bir şey. Qartanam 87 yaşında. Onı deñiştiralmam, bu dünyada ömrü de az qaldı, beraber keçirgen vaqtımızğa qıymet köstermek kerekmiz. Amma men qaynamağa başlayım. Er alda, yaqın insanım olğanı içün öyle ola, onen degerlerimiz ve baqışlarımız aynı olmasını isteyim. Amma bir türlü olmay.
Daa bir hucur közetüv. Televizorniñ tesiri altında, qartanamnıñ içinde balalığı vaqtında tarqalğan ve pek eskirip qalğan stalinizm urluqları kene ösip çıqa kibi. O, donoslarnı, başqaca tüşüngenlerniñ taqiplerini ve umumen cemiyetniñ qapatılmasını aqlay. Evelden o, daa serbest tüşüne edi. Şimdi ise, sözlerim ve fikirlerim içün apiske kire bilecegimni doğrı köre.
Can ağırtıcı bir şey. Adaletsiz de. Ne içün men öz evimni terk etmek keregim? Mında sürip kelgen kelmeşekler, barsın, Rosgvardiyalarını alsınlar, menimce, bu daa doğrı. Yañı yılda Ukrainanı isteyim.”
Yalta, Qırım
Yañı yıl bayramları keçti. Dimanıñ çay evinde qayd etecek edik, amma şimdi o, politsiyadan saqlana, olar er daqqa anda da kele bilirler. Onıñ içün - erkek arqadaşımnıñ ailesinen qayd ettik. Evelden, olarnen Yañı yılnı qayd etkende, başta Kıyiv saatına köre, soñra ise Moskva saatına köre qarşılay edik. Şimdi ise, fevralniñ 24-nden soñ, tek Moskvağa köre. Putinniñ çıqışını da naçare diñledim. Keçken sene o, laf etkende, men çıqtım ve tek kurantlar çalğanda qaytıp keldim. Bu sene… Olar yahşı insanlar, biz de pek yahşı añlaşamız. Menim çıqqanımnı körmegendey oldılar.
Lâkin qartanamnen mesele qıyın. Uzun vaqıt devamında yaqın insanımnıñ cenkni aqlağanını qabul etalmay edim. Qartanam 30-larnıñ soñunda, Stalin repressiyalarınıñ eñ qızışqan vaqıtlarında doğğan. Ekinci Cian cenki vaqtında daa bala edi ve bir zavodta çalışıp, 7 yaşında radikulit qazanğan. Qartanam er vaqıt “cenk olmasın” dep çalışqan, sözde ne yapsañız yapıñız, amma cenkleşmege mümkün degil. Şimdi ise, televizorda bir endamlı aqay pek añlayışlı ve tafsilâtlı şekilde bir şeylerni añlatsa, ola eken. Atta bu cenk doğru eken.
Cenkke olğan nefret qartanamnıñ temel işançı edi, amma o, bu işançından o qadar qolay vazgeçti ki, men uzun zaman bunı qabul etalmadım, şimdi bile inanalmayım. Bu mevzunı müzakere etmege başlağanımızda pek açuvlana edim. Yañlış bir şey. Qartanam 87 yaşında. Onı deñiştiralmam, bu dünyada ömrü de az qaldı, beraber keçirgen vaqtımızğa qıymet köstermek kerekmiz. Amma men qaynamağa başlayım. Er alda, yaqın insanım olğanı içün öyle ola, onen degerlerimiz ve baqışlarımız aynı olmasını isteyim. Amma bir türlü olmay.
Daa bir hucur közetüv. Televizorniñ tesiri altında, qartanamnıñ içinde balalığı vaqtında tarqalğan ve pek eskirip qalğan stalinizm urluqları kene ösip çıqa kibi. O, donoslarnı, başqaca tüşüngenlerniñ taqiplerini ve umumen cemiyetniñ qapatılmasını aqlay. Evelden o, daa serbest tüşüne edi. Şimdi ise, sözlerim ve fikirlerim içün apiske kire bilecegimni doğrı köre.
Can ağırtıcı bir şey. Adaletsiz de. Ne içün men öz evimni terk etmek keregim? Mında sürip kelgen kelmeşekler, barsın, Rosgvardiyalarını alsınlar, menimce, bu daa doğrı. Yañı yılda Ukrainanı isteyim.”
“4 yanvar 2024
Yalta, Qırım
Çoq vaqıt stres içinde yaşağanda, onen baş etmege öğrenesiñ. Künlük işler, temiz ava, sport - bularnıñ episi yardım ete. Soñra ise ufaq-tüfek şeyden göñül raatlığıñ bozula.
Qomşular tamir yaptıralar ve, elbette, işçiler muzıka diñley. Apansızdan Bumboksnıñ Çervona Kalına yırı çalğanını eşittim. Birinci fikir: ne qadar cesaretliler. Em de eki kere qaytarıp diñlediler. Tesadüfen açılmadı, belli. Men onı tatilimden berli diñlemegen edim. Bu yırnı çoqtan ekstremist dep ilân etecek olalar, bir qaç insanğa cöreme töletip, yırnı diñlegenleri içün afu sorattılar. Cöreme ve mahkeme mesele degil, olarnıñ pancalarına tüşmege qorqasıñ. Onıñ içün men yalıñız olıp, öz evimde, qomşu evlerniñ boş olğanını bilgenimde bile, bu yırnı açmağa cesaret etalmayım. Bu sebepten işçilerniñ cesareti meni bu qadar şaşırttı. Böyle vaqıtlarda şahsiy serbestligiñ ne qadar sıñırlı olğanını añlaysıñ.
Birisi sizge çaquv yazacağından ve yaşayışıñız virane olacağından qorqıp, bir yır bile açalmağanıñıznı közüñizniñ ögüne ketiriñiz.
Tışta +7, siyasiy repressiyalar kibi is etile.”
Yalta, Qırım
Çoq vaqıt stres içinde yaşağanda, onen baş etmege öğrenesiñ. Künlük işler, temiz ava, sport - bularnıñ episi yardım ete. Soñra ise ufaq-tüfek şeyden göñül raatlığıñ bozula.
Qomşular tamir yaptıralar ve, elbette, işçiler muzıka diñley. Apansızdan Bumboksnıñ Çervona Kalına yırı çalğanını eşittim. Birinci fikir: ne qadar cesaretliler. Em de eki kere qaytarıp diñlediler. Tesadüfen açılmadı, belli. Men onı tatilimden berli diñlemegen edim. Bu yırnı çoqtan ekstremist dep ilân etecek olalar, bir qaç insanğa cöreme töletip, yırnı diñlegenleri içün afu sorattılar. Cöreme ve mahkeme mesele degil, olarnıñ pancalarına tüşmege qorqasıñ. Onıñ içün men yalıñız olıp, öz evimde, qomşu evlerniñ boş olğanını bilgenimde bile, bu yırnı açmağa cesaret etalmayım. Bu sebepten işçilerniñ cesareti meni bu qadar şaşırttı. Böyle vaqıtlarda şahsiy serbestligiñ ne qadar sıñırlı olğanını añlaysıñ.
Birisi sizge çaquv yazacağından ve yaşayışıñız virane olacağından qorqıp, bir yır bile açalmağanıñıznı közüñizniñ ögüne ketiriñiz.
Tışta +7, siyasiy repressiyalar kibi is etile.”
“9 yanvar 2024
Kezlev, Ukraina
Tünevin balamıznen aqayımnıñ ana-babası yanına keldik. Yoldan soñ raatlanayım dep yattım, yuqlap qalğanım.
Saat 17-de patlamadan uyandım. Patlama sesini öz qulağımnen birinci kere eşittim. Bizde Aqmescitte iç bir vaqıt öyle bir şey eşitmegen edim. Qorqu ya da telâş is etmedim. Mında, yaqın yerde patlağanına, bunı haberlerden degil de, öz qulağımnen eşitkenime baqmadan yüregim raat edi, ve, atta, kerekli yerde tüşkeni aqqında haber oquğanda quvandım.
Belki de, ücümlerden qorqmamaq normal degildir, artıq añlamayım. Men Rusiyeniñ PPO-sı çalışqanda daa çoq qorqam; ruslar qaçıp ketken soñ, olar bizim evlerimizge ateş eteceklerini bilem, çünki bu evlerde kimlerniñ olğanı olarğa ep bir. Olarnıñ içi vahşiy. Bundan men eñ çoq qorqam.
Ana-babamız iç bir şey olmağanday yaşay. Cenk aqqında ne tüşüngenlerini soñunace añlamadım. Bu mevzuda laf etip olamadıq. Em olar, em de biz biri-birimizge bile açıq-açıq bir şey aytalmadıq. Olar televizor baqmay. Anam, bu areket olarnı propagandadan qorçalay dep tüşüne, lâkin bütün haberler ve malümatnı rus Telegram-kanallarından ala. O, cenkniñ bitmesini ve er şeyniñ evelde kibi olmasını bekley ve istey.
Menimce, bu cenk onıñ içün - pek uzaq ve oña alâqası olmağan bir şey. Ebet, tam miqyaslı cenk başlanğanda, olar da, er kes kibi mahsul yedegi yapıp, telüke çantası toplay ediler. Biz de öyle. O vaqıtlar baqışlarımızğa köre daa yaqın edik. Amma şimdi er şey deñişti. Olar raat yaşamaq istey, tışta nasıl bayraq asılı olacağı olarğa ep bir. Bizge ise ep bir degil! İç bir rus ve olarğa qol tutqan er kes Qırımda qalmamalı.
Bu ayvanlarnı tek bizim ZSU quvıp çıqarır! Cenk Qırımğa da kelecek, tınçlıq ve telükesizlik içinde yaşamamız içün bu olmaq kerek.
Bizimkilerden qorqmağa kerekmey, işğalde ve esarette qalmaqtan qorqmağa kerek. Eñ qorqunç olğan şey bu!”
Kezlev, Ukraina
Tünevin balamıznen aqayımnıñ ana-babası yanına keldik. Yoldan soñ raatlanayım dep yattım, yuqlap qalğanım.
Saat 17-de patlamadan uyandım. Patlama sesini öz qulağımnen birinci kere eşittim. Bizde Aqmescitte iç bir vaqıt öyle bir şey eşitmegen edim. Qorqu ya da telâş is etmedim. Mında, yaqın yerde patlağanına, bunı haberlerden degil de, öz qulağımnen eşitkenime baqmadan yüregim raat edi, ve, atta, kerekli yerde tüşkeni aqqında haber oquğanda quvandım.
Belki de, ücümlerden qorqmamaq normal degildir, artıq añlamayım. Men Rusiyeniñ PPO-sı çalışqanda daa çoq qorqam; ruslar qaçıp ketken soñ, olar bizim evlerimizge ateş eteceklerini bilem, çünki bu evlerde kimlerniñ olğanı olarğa ep bir. Olarnıñ içi vahşiy. Bundan men eñ çoq qorqam.
Ana-babamız iç bir şey olmağanday yaşay. Cenk aqqında ne tüşüngenlerini soñunace añlamadım. Bu mevzuda laf etip olamadıq. Em olar, em de biz biri-birimizge bile açıq-açıq bir şey aytalmadıq. Olar televizor baqmay. Anam, bu areket olarnı propagandadan qorçalay dep tüşüne, lâkin bütün haberler ve malümatnı rus Telegram-kanallarından ala. O, cenkniñ bitmesini ve er şeyniñ evelde kibi olmasını bekley ve istey.
Menimce, bu cenk onıñ içün - pek uzaq ve oña alâqası olmağan bir şey. Ebet, tam miqyaslı cenk başlanğanda, olar da, er kes kibi mahsul yedegi yapıp, telüke çantası toplay ediler. Biz de öyle. O vaqıtlar baqışlarımızğa köre daa yaqın edik. Amma şimdi er şey deñişti. Olar raat yaşamaq istey, tışta nasıl bayraq asılı olacağı olarğa ep bir. Bizge ise ep bir degil! İç bir rus ve olarğa qol tutqan er kes Qırımda qalmamalı.
Bu ayvanlarnı tek bizim ZSU quvıp çıqarır! Cenk Qırımğa da kelecek, tınçlıq ve telükesizlik içinde yaşamamız içün bu olmaq kerek.
Bizimkilerden qorqmağa kerekmey, işğalde ve esarette qalmaqtan qorqmağa kerek. Eñ qorqunç olğan şey bu!”
“18 yanvar 2024
Qırım, Ukraina
Qıyın olğanda, Stefan Tsveygniñ ikâyesi yardım ete. O, 1943 senesi apayınen bereber özüni öldürdi. Olar ümüdini coydı, natsist Almaniya ğalebe qazanacağına inandılar. Ve bu dünyada yaşamaq istemeyip, ölüm qararına keldiler.
Daa yarım yıl beklemek kerek eken. Yarım yıl, ve Almaniya bütün cebelerde artqa çekilmege başlaycaq. Yarım yıl qalğan edi. Ümütsizlik, “bunıñ” artıq er vaqıt böyle olacağı aqqında tüşünceler - eñ yaramay duşman.
Er şey bir kün biter, iç bir diktatorlıq ebediy yaşamay, er bir cenk barışuvnen yekünlenir. Beklemek, içki serbestlikni ve insanlıqqa olğan işançıñnı saqlamaq kerek.”
Qırım, Ukraina
Qıyın olğanda, Stefan Tsveygniñ ikâyesi yardım ete. O, 1943 senesi apayınen bereber özüni öldürdi. Olar ümüdini coydı, natsist Almaniya ğalebe qazanacağına inandılar. Ve bu dünyada yaşamaq istemeyip, ölüm qararına keldiler.
Daa yarım yıl beklemek kerek eken. Yarım yıl, ve Almaniya bütün cebelerde artqa çekilmege başlaycaq. Yarım yıl qalğan edi. Ümütsizlik, “bunıñ” artıq er vaqıt böyle olacağı aqqında tüşünceler - eñ yaramay duşman.
Er şey bir kün biter, iç bir diktatorlıq ebediy yaşamay, er bir cenk barışuvnen yekünlenir. Beklemek, içki serbestlikni ve insanlıqqa olğan işançıñnı saqlamaq kerek.”
“23 yanvar 2024
Tek Ukrainağa ait Qırım
Men endi bir qaç aydır çetelde oturam, çünki orklar ve işğalciler arasında yaşamağa imkânsız olğan vaziyetke keldim.
Bütün ömrüm Qırımda keçti ve şimdi, 2014 senesi Kıyivge ketmegenim içün pek utanam; öyle niyetim olsa da cesaretim yetmedi.
Tam miqyaslı cenk başlanğan soñ öz nazar noqtamnı açıq-aydın bildirdim. Urbalarımda er vaqıt Ukraina bayrağınen bir işaretçik bar edi, maşnamda yarlıçıq, telefonım çalğanda ukrain yırları yañğıray edi. Ebet, bu ufaq-tüfek şeyler, amma menim içün rus-vatanperverlerine kim olğanımnı ve olardan biri olmağanımnı köstermek müim edi.
Apiske atılmağanım bir mücize, çünki anda cöreme tölemek ve kameranıñ qarşısında er şey içün afu soramaq kerek. Em urbañdaki sarınen mavı tüsler içün, em korporativde Verka Serdüçkanıñ yırları içün ve ilâhre. Çetelde ne qadar çoq qalsam, Qırımğa qaytuv aqqında tüşünmek bile o qadar qıyın. Men tek Ukraina terkibindeki Qırımğa qayta bilem, menim doğıp ösken yerime. Anda yaşağan insanlar aqlından ayrıldı. Başqa türlü tüşüngen er keske nefret besleyler, balalardan bile agressiya is etile.
Men ise “kelmeşeklerni” körecek közüm yoq. Olarnıñ rus aktsentini eşitmek, Georgiy şeritlerini körmek istemeyim. Qırımım aqqında tüşüngende yüregim ağıra. Ukrainam içün de öyle. Men er vaqıt baraşıqsever insan edim, qartlarğa, hasta balalarğa, ayvanlarğa yardım ete edim. Kimsege yamanlıq tilemey edim. Şimdi ise er bir işğalcini ve olarğa qol tutqan er kesni qarğalayım. Öz özümden qorqam.”
Tek Ukrainağa ait Qırım
Men endi bir qaç aydır çetelde oturam, çünki orklar ve işğalciler arasında yaşamağa imkânsız olğan vaziyetke keldim.
Bütün ömrüm Qırımda keçti ve şimdi, 2014 senesi Kıyivge ketmegenim içün pek utanam; öyle niyetim olsa da cesaretim yetmedi.
Tam miqyaslı cenk başlanğan soñ öz nazar noqtamnı açıq-aydın bildirdim. Urbalarımda er vaqıt Ukraina bayrağınen bir işaretçik bar edi, maşnamda yarlıçıq, telefonım çalğanda ukrain yırları yañğıray edi. Ebet, bu ufaq-tüfek şeyler, amma menim içün rus-vatanperverlerine kim olğanımnı ve olardan biri olmağanımnı köstermek müim edi.
Apiske atılmağanım bir mücize, çünki anda cöreme tölemek ve kameranıñ qarşısında er şey içün afu soramaq kerek. Em urbañdaki sarınen mavı tüsler içün, em korporativde Verka Serdüçkanıñ yırları içün ve ilâhre. Çetelde ne qadar çoq qalsam, Qırımğa qaytuv aqqında tüşünmek bile o qadar qıyın. Men tek Ukraina terkibindeki Qırımğa qayta bilem, menim doğıp ösken yerime. Anda yaşağan insanlar aqlından ayrıldı. Başqa türlü tüşüngen er keske nefret besleyler, balalardan bile agressiya is etile.
Men ise “kelmeşeklerni” körecek közüm yoq. Olarnıñ rus aktsentini eşitmek, Georgiy şeritlerini körmek istemeyim. Qırımım aqqında tüşüngende yüregim ağıra. Ukrainam içün de öyle. Men er vaqıt baraşıqsever insan edim, qartlarğa, hasta balalarğa, ayvanlarğa yardım ete edim. Kimsege yamanlıq tilemey edim. Şimdi ise er bir işğalcini ve olarğa qol tutqan er kesni qarğalayım. Öz özümden qorqam.”
“30 yanvar 2024
Yalta, Ukraina
Bir tınış almam kerek edi.
Komfortlı olmağan vaziyette yaşağanda, bir çoq şeyni abaylamaysıñ. Alışılmağan şeyler közüñe kirmey. Amma bu kündelikni tışarıdan insanlar oquycaq, olar içün menim vaziyetim şahsiy. Ve olar içün men endi alışılğan işğalniñ ve cenkniñ aqibetlerine kene de diqqat çekmek isteyim. Bu pek hoşnutsız esnas. Sanki tiziñdeki yahşı olmağan yaradan qabıqnı sıdırmaq kibi. Ağırta, igrendire, hucur bir zevq ketire. Amma er kün o qabuqnı sıdırmaq… brrrr.
Bir tınış almam kerek edi.
Bugün evimizniñ idarecisi maña anketa soqtı. Toldurmaq kerek dedi. Anketadaki birinci sual: “Qırımda 2014 senesinden berli neler yahşılaştı?”
“Bunı toldurmaq istemeyim, mecbur da degilim, toldurmaycam demek” deyim;
“Amma bu biz içün degil, bu… ” - dep, parmağını yuqarığa kötere idareci;
“Kim içün olğanını pek yahşı añladım ve olarnıñ yaşayışlarını qolaylaştırmağa niyetim yoq.”
“Sizge Qırım köprüsini qurıp bermedilermi? Tavrida ise?”
“Toldurmaycam, telefonımnı da qaldırmaycam!” - telefon nomerası, adres, e-mail yazılacaq sutunı kösterem.
İdareciniñ çırayı - qıyaslanamaz. Nufusqa eñ kiçik boysunmamazlıq areketleri bile böyle insanlarda isyan ve şaşqınlıq uyandıra.”
Yalta, Ukraina
Bir tınış almam kerek edi.
Komfortlı olmağan vaziyette yaşağanda, bir çoq şeyni abaylamaysıñ. Alışılmağan şeyler közüñe kirmey. Amma bu kündelikni tışarıdan insanlar oquycaq, olar içün menim vaziyetim şahsiy. Ve olar içün men endi alışılğan işğalniñ ve cenkniñ aqibetlerine kene de diqqat çekmek isteyim. Bu pek hoşnutsız esnas. Sanki tiziñdeki yahşı olmağan yaradan qabıqnı sıdırmaq kibi. Ağırta, igrendire, hucur bir zevq ketire. Amma er kün o qabuqnı sıdırmaq… brrrr.
Bir tınış almam kerek edi.
Bugün evimizniñ idarecisi maña anketa soqtı. Toldurmaq kerek dedi. Anketadaki birinci sual: “Qırımda 2014 senesinden berli neler yahşılaştı?”
“Bunı toldurmaq istemeyim, mecbur da degilim, toldurmaycam demek” deyim;
“Amma bu biz içün degil, bu… ” - dep, parmağını yuqarığa kötere idareci;
“Kim içün olğanını pek yahşı añladım ve olarnıñ yaşayışlarını qolaylaştırmağa niyetim yoq.”
“Sizge Qırım köprüsini qurıp bermedilermi? Tavrida ise?”
“Toldurmaycam, telefonımnı da qaldırmaycam!” - telefon nomerası, adres, e-mail yazılacaq sutunı kösterem.
İdareciniñ çırayı - qıyaslanamaz. Nufusqa eñ kiçik boysunmamazlıq areketleri bile böyle insanlarda isyan ve şaşqınlıq uyandıra.”
“1 fevral 2024
Yalta, Ukraina
Yañı yıl cıyınında, aqlıma taqılğan bir şey oldı. Er kün Ukraina şeerlerine ücüm etile, bitmegen, amma başlanğıç tarihi belli olğan bir deşet.
Aynı zamanda közümniñ ögünde de sessiz ve yavaş deşet olıp keçe. İnsanlarnıñ aqıllarında bir-de-bir deñişmeler ola. Bunıñ ne vaqıt ve nasıl başlanğanını aytmağa qıyın. Lâkin çeşit vaziyetlerde çeşit insanlar maña aqılğa yatmağan ve atta ayıp bir şey dediler, em de doğru olğanından emin olıp.
Keçenlerde, dedelerimniñ Stalin repressiyaları vaqtında qurşunğa tizilgeni aqqında malümat aldım. Bunı, repressiya körgenlerniñ adlarını qaytarmağa yardım etken “Memorial” teşkilâtından aldıq (teşkilât Rusiyede qapatıldı).
Şimdi ise böyle bir vaziyetni tasavur etiñiz: siz dostlarıñız ve aqrabalarıñıznen pek keskin, yañı malümatnen paylaşasıñız. Ah-vahlar, telqiniy sualler - beklengen cevap. Ve apansızdan “Demek, bir sebebi bar” degen istinafsız cevap alasıñ.
Mında da men telqiniy sualler bermege başladım. Nasıldır bir ükümet manbaları faal şekilde ve çoqtan stalinizmniñ yañıdan quruvınen oğraşa eken. Ve bu, fırqanıñ resmiy siyaseti olmasa da, alnı menimsemege hassas, propagandanen işlengen insanlarnıñ özleri bunı añlamadan çıqarğan hulâsası. Stalinizm - bu müim, doğru, kerekli bir şey.
Men bularnı añlağance, artıq er şey olğan. Stalinizm bugünki yaşayışımızğa kirgen.
Yalta, Ukraina
Yañı yıl cıyınında, aqlıma taqılğan bir şey oldı. Er kün Ukraina şeerlerine ücüm etile, bitmegen, amma başlanğıç tarihi belli olğan bir deşet.
Aynı zamanda közümniñ ögünde de sessiz ve yavaş deşet olıp keçe. İnsanlarnıñ aqıllarında bir-de-bir deñişmeler ola. Bunıñ ne vaqıt ve nasıl başlanğanını aytmağa qıyın. Lâkin çeşit vaziyetlerde çeşit insanlar maña aqılğa yatmağan ve atta ayıp bir şey dediler, em de doğru olğanından emin olıp.
Keçenlerde, dedelerimniñ Stalin repressiyaları vaqtında qurşunğa tizilgeni aqqında malümat aldım. Bunı, repressiya körgenlerniñ adlarını qaytarmağa yardım etken “Memorial” teşkilâtından aldıq (teşkilât Rusiyede qapatıldı).
Şimdi ise böyle bir vaziyetni tasavur etiñiz: siz dostlarıñız ve aqrabalarıñıznen pek keskin, yañı malümatnen paylaşasıñız. Ah-vahlar, telqiniy sualler - beklengen cevap. Ve apansızdan “Demek, bir sebebi bar” degen istinafsız cevap alasıñ.
Mında da men telqiniy sualler bermege başladım. Nasıldır bir ükümet manbaları faal şekilde ve çoqtan stalinizmniñ yañıdan quruvınen oğraşa eken. Ve bu, fırqanıñ resmiy siyaseti olmasa da, alnı menimsemege hassas, propagandanen işlengen insanlarnıñ özleri bunı añlamadan çıqarğan hulâsası. Stalinizm - bu müim, doğru, kerekli bir şey.
Men bularnı añlağance, artıq er şey olğan. Stalinizm bugünki yaşayışımızğa kirgen.
“6 fevral 2024
Yalta, Ukraina
Roma “Qırım Smerş” ne olğanını nasıl öğrendi. Başta onıñ telükesizligi içün bunı ikâye etmeycek edim, amma, ğaliba, bizde bir şey deñişmedi. Eger meraqlı ise, sizni de haberdar eterim.
Bular noyabrniñ soñunda olıp keçti. Saat 00:00-da menim dostım Roma telefon açtı. Oña qorqutuv ve istizalı mektüpler kelmege başlağan. SMS-ten başlap, çay yerine qadar, episi kanallardan. O, ne olğanını añlamay edi. Menim ilk fikrim: “Qırım Smerş, 100%”, olarnıñ Telegram kanalına kirdim. Ebet, doğru çıqtı. Quvalamalar başlandı, şimdi eñ esası - 100 biñ kişilik sürüden qaçıp olmaq. Mesele, dostımnıñ iştirakçisi olğan çalğı taqımınıñ instagram-saifesindeki eski bir posttan çıqqanı añlaşıldı. İnstagram saifesini başqa bir taqım iştirakçisi alıp bara edi. O, taqım adından qorqmadan cenkke qarşı samimiy ve doğru bir metin paylaşqan. Bu metin içün 5-7 yılğa qadar apiste yatmaq mümkün. Postnı yüklegen iştirakçı soñra Gürcistanğa köçti. Roma ise qaldı. Çay yerini açtı, ve o unutılğan instagram saifesinde qalğan post sebebinden, aman-aman 2 yıldan soñ quvalamalar başlandı. Çay yeriniñ saifesini, adresini, telefonını, bütün mesencerlerini, içtimaiy ağlarını tapqanlar, bir tek qatliamcılarnıñ kelmesini beklemege qalğan edi.
3:00-ğa qadar biz çay yeriniñ adını qapatıp, adres levhasını çıqardıq, episi saifelerini qapattıq ya da adlarını deñiştirdik, eñ yaqın tedbirlerni lâğu ettik, amma qorqutuvlar ve aqaretler toqtamay edi, o vaqıt ne yapacağımıznı añladıq. “Damage kontrol” planını tizdik, o planğa köre halq ögünde yalan aytıp, aqaret etmege başladıq. Eñ müimi - Romanıñ apis etilmemesi.
“Qırım Smerş” saifesinde insanlıq inancıñnı pek qolay unutmaq mümkün, ikâye etmege istemeyim, amma bütün gece ve saba mümkün olğan telüke menbalarını taqip etmege devam ettim. Bir de, “Smerş”in tefsircileri arasında tanış adlarnı ve bir vaqıtlar dost sayğan insanlarnı kördim. Şimdi olarnıñ episi donoslar yazıp, quvalamalarnı başlata. Olarnı hatırlayım: icatkâr, ziyalı, şeñ. “Susidniy svit” festivalinde Strıkalonıñ yırları yañğırağanda oynağanları alâ aqlımda tura.
Yalta, Ukraina
Roma “Qırım Smerş” ne olğanını nasıl öğrendi. Başta onıñ telükesizligi içün bunı ikâye etmeycek edim, amma, ğaliba, bizde bir şey deñişmedi. Eger meraqlı ise, sizni de haberdar eterim.
Bular noyabrniñ soñunda olıp keçti. Saat 00:00-da menim dostım Roma telefon açtı. Oña qorqutuv ve istizalı mektüpler kelmege başlağan. SMS-ten başlap, çay yerine qadar, episi kanallardan. O, ne olğanını añlamay edi. Menim ilk fikrim: “Qırım Smerş, 100%”, olarnıñ Telegram kanalına kirdim. Ebet, doğru çıqtı. Quvalamalar başlandı, şimdi eñ esası - 100 biñ kişilik sürüden qaçıp olmaq. Mesele, dostımnıñ iştirakçisi olğan çalğı taqımınıñ instagram-saifesindeki eski bir posttan çıqqanı añlaşıldı. İnstagram saifesini başqa bir taqım iştirakçisi alıp bara edi. O, taqım adından qorqmadan cenkke qarşı samimiy ve doğru bir metin paylaşqan. Bu metin içün 5-7 yılğa qadar apiste yatmaq mümkün. Postnı yüklegen iştirakçı soñra Gürcistanğa köçti. Roma ise qaldı. Çay yerini açtı, ve o unutılğan instagram saifesinde qalğan post sebebinden, aman-aman 2 yıldan soñ quvalamalar başlandı. Çay yeriniñ saifesini, adresini, telefonını, bütün mesencerlerini, içtimaiy ağlarını tapqanlar, bir tek qatliamcılarnıñ kelmesini beklemege qalğan edi.
3:00-ğa qadar biz çay yeriniñ adını qapatıp, adres levhasını çıqardıq, episi saifelerini qapattıq ya da adlarını deñiştirdik, eñ yaqın tedbirlerni lâğu ettik, amma qorqutuvlar ve aqaretler toqtamay edi, o vaqıt ne yapacağımıznı añladıq. “Damage kontrol” planını tizdik, o planğa köre halq ögünde yalan aytıp, aqaret etmege başladıq. Eñ müimi - Romanıñ apis etilmemesi.
“Qırım Smerş” saifesinde insanlıq inancıñnı pek qolay unutmaq mümkün, ikâye etmege istemeyim, amma bütün gece ve saba mümkün olğan telüke menbalarını taqip etmege devam ettim. Bir de, “Smerş”in tefsircileri arasında tanış adlarnı ve bir vaqıtlar dost sayğan insanlarnı kördim. Şimdi olarnıñ episi donoslar yazıp, quvalamalarnı başlata. Olarnı hatırlayım: icatkâr, ziyalı, şeñ. “Susidniy svit” festivalinde Strıkalonıñ yırları yañğırağanda oynağanları alâ aqlımda tura.
“8 fevral 2024
Yalta, Ukraina
Quvalamalar ve qorqutuvlar, bir sürü insannıñ uzun vaqıt devamında üzerinde çalışqan işniñ bir gecede qapatılması meni kene de tüşüncelerge daldırdı. Tüzgün yaşayış, kontrol etüv hayalını yaratmağa ve uzun müddetli stresni aqibetsiz keçirmege imkân bere. Amma yan tesiri - uydurılğan telükezlikte yaşayış.
Bu sefer telüke maña pek yaqınlaştı. O sürüniñ menim peşime tüşmesi içün iç bir şey kerekmey. Men dost sayğan insanlarnıñ menim içün adalet degenlerini istemeleri yeterlidir. Men aqıllı FSB-ciniñ on daqqalıq közetüvine bile dayanalmam. Meni 5-7 yılğa apiske atmaq içün yeterince malümatnı qolaylıqnen taparsıñ. Bir tintüv, ve 5-7 yıl 20 yılğa çıqar. Menim daa ne qadar vaqtım bar, sıra maña ne vaqıt kelecek - bularnıñ episi oğur meselesidir.
Evimde, vatanımda yaşama aqqım içün nenen ve ne derecede tevekkellik yapmağa azırım. Ondan soñ bir de globusnı aylandırıp, sıñırlarnıñ daa evel qapatılmaycağına ümüt bağlamaq kerek.
P.S.: Adımnı internetke yazıp, 2017 senesi çıqarılğan ve aqlımdan çıqqan “BBC-Rusiye”ge bergen intervyunıñ bir parçasını taptım. Jurnalist 2014 senesi Qırım işğaline qarşı çıqqanımnı, intervyu vaqtında ise Rusiye ükümetini desteklep, fikrimni deñiştirgenim aqqında yaza. Böyle neticeni nasıl çıqarğanı pek meraqlı, men kesen-kes öyle bir şey aytmadım. “BBC-Rusiye”niñ kompetentlik suali açıq qala. Keçenlerde oquğan olsam, pek açuvlanır edim. Amma bugün şunı añladım - belki de bir kün, onıñ ihtisassızlılığı ve bu intervyu menim işime kelir. Delilik.”
Yalta, Ukraina
Quvalamalar ve qorqutuvlar, bir sürü insannıñ uzun vaqıt devamında üzerinde çalışqan işniñ bir gecede qapatılması meni kene de tüşüncelerge daldırdı. Tüzgün yaşayış, kontrol etüv hayalını yaratmağa ve uzun müddetli stresni aqibetsiz keçirmege imkân bere. Amma yan tesiri - uydurılğan telükezlikte yaşayış.
Bu sefer telüke maña pek yaqınlaştı. O sürüniñ menim peşime tüşmesi içün iç bir şey kerekmey. Men dost sayğan insanlarnıñ menim içün adalet degenlerini istemeleri yeterlidir. Men aqıllı FSB-ciniñ on daqqalıq közetüvine bile dayanalmam. Meni 5-7 yılğa apiske atmaq içün yeterince malümatnı qolaylıqnen taparsıñ. Bir tintüv, ve 5-7 yıl 20 yılğa çıqar. Menim daa ne qadar vaqtım bar, sıra maña ne vaqıt kelecek - bularnıñ episi oğur meselesidir.
Evimde, vatanımda yaşama aqqım içün nenen ve ne derecede tevekkellik yapmağa azırım. Ondan soñ bir de globusnı aylandırıp, sıñırlarnıñ daa evel qapatılmaycağına ümüt bağlamaq kerek.
P.S.: Adımnı internetke yazıp, 2017 senesi çıqarılğan ve aqlımdan çıqqan “BBC-Rusiye”ge bergen intervyunıñ bir parçasını taptım. Jurnalist 2014 senesi Qırım işğaline qarşı çıqqanımnı, intervyu vaqtında ise Rusiye ükümetini desteklep, fikrimni deñiştirgenim aqqında yaza. Böyle neticeni nasıl çıqarğanı pek meraqlı, men kesen-kes öyle bir şey aytmadım. “BBC-Rusiye”niñ kompetentlik suali açıq qala. Keçenlerde oquğan olsam, pek açuvlanır edim. Amma bugün şunı añladım - belki de bir kün, onıñ ihtisassızlılığı ve bu intervyu menim işime kelir. Delilik.”
“16 yanvar 2024
Qırım
Bir yıldan ziyade manikürge Daşa degen qızğa qatnayım. O, pek yahşı usta, tertipli, temiz ve tez. Daşa bir qaç yıl evel Rusiyeniñ bir şeerinden köçip kelgen. Ve köçip kelmeden evel Qırımnıñ işğali ve Donbastaki cenk aqqında o, iç bir şey bilmey eken. Daşa menden 10 yıl kiçik, Putin zamanlarında ösken nesilden. Onen siyaset aqqında qonuşmaymız, amma men onıñ bir talay sualine cevap berdim ve onı “palânıtsâ” dep aytmağa öğrettim.
Mende çalışqan Nastâ qorantasınen beraber 5 yıl evelsi köçip kelgen, şimdi o, 19 yaşında. O, mındaki bir kollecde oquy ve tatil vaqtında mende çalışa. Nastâ siyasetnen meraqlana, yasaq etilgen muzıkanı diñley, sınıfdaşları ise oña ukrain tilini öğrete, Nastânıñ eñ semivli sözlü “şkarpetkı” (çorap) eken.
Menim müşterim ve dostım, Alina, Kazan kilisesini kelmeşeklerniñ qurğanına işana, amma, bunen beraber, rus propagandasından iç bir sözge inanmay.
Bir bilgili, icadiy ve nezaketli arqadaş ise - çorabından iliklerine qadar vatnik.
Propagandanıñ ne içün ve kimge tesir etip etmegenini bilmeyim. Tasil, yaş, intellekt, doğğan yeriñe baqmay ve tenqidiy fikir yürsetüv bile mında işke yaramay.
Eger de siz: “Maña tesir etmey, men inanmam”, dep tüşünseñiz, tek bir vastanen teşkermek mümkün. Başıñdan keçirmege. Men keçirdim. Sizde ise işler nasıl?
Qırım
Bir yıldan ziyade manikürge Daşa degen qızğa qatnayım. O, pek yahşı usta, tertipli, temiz ve tez. Daşa bir qaç yıl evel Rusiyeniñ bir şeerinden köçip kelgen. Ve köçip kelmeden evel Qırımnıñ işğali ve Donbastaki cenk aqqında o, iç bir şey bilmey eken. Daşa menden 10 yıl kiçik, Putin zamanlarında ösken nesilden. Onen siyaset aqqında qonuşmaymız, amma men onıñ bir talay sualine cevap berdim ve onı “palânıtsâ” dep aytmağa öğrettim.
Mende çalışqan Nastâ qorantasınen beraber 5 yıl evelsi köçip kelgen, şimdi o, 19 yaşında. O, mındaki bir kollecde oquy ve tatil vaqtında mende çalışa. Nastâ siyasetnen meraqlana, yasaq etilgen muzıkanı diñley, sınıfdaşları ise oña ukrain tilini öğrete, Nastânıñ eñ semivli sözlü “şkarpetkı” (çorap) eken.
Menim müşterim ve dostım, Alina, Kazan kilisesini kelmeşeklerniñ qurğanına işana, amma, bunen beraber, rus propagandasından iç bir sözge inanmay.
Bir bilgili, icadiy ve nezaketli arqadaş ise - çorabından iliklerine qadar vatnik.
Propagandanıñ ne içün ve kimge tesir etip etmegenini bilmeyim. Tasil, yaş, intellekt, doğğan yeriñe baqmay ve tenqidiy fikir yürsetüv bile mında işke yaramay.
Eger de siz: “Maña tesir etmey, men inanmam”, dep tüşünseñiz, tek bir vastanen teşkermek mümkün. Başıñdan keçirmege. Men keçirdim. Sizde ise işler nasıl?