TAŞQIRĞAN. Qırımda qadınlarnıñ qarşılıq kösterüvi

Turğun stereotiplerge baqmadan, cenk er zaman er kesniñ meselesi olğandır. Cınıs  qurşunlardan, raketalardan ve işğalcilerniñ zorbalıqlarından qorumay. Bugünki künde rusiye tarafından Ukrainağa qarşı alıp barılğan cenkte biñlerce qadın öz memleketini istilâcıdan qorçalay. Qadın askerler, tıp hadimleri, göñülliler cesaretnen tuvğan yurtunı mudafaa ete. Lâkin cenk vaqtında, hususan qadınlar arasında, pek çoq başqa rol ve tecribe peyda ola ve bu sergide biz bu aqta ikâye etecekmiz.

On yıl evel rusiye federatsiyası Ukrainağa ücüm etti, qanunsız şekilde Qırımnı ve Donetsk ile Lugansk vilâyetleriniñ topraqlarını vaqtınca işğal etti, eki yıl evel ise mustaqil devletniñ diger bölgelerine qarşı tam miqyaslı istilâ başlattı. Biñlerce insan öldürildi, millionlarca evini ğayıp etti, yüzlerce biñler vaqtınca işğal altında qaldı. Bu vaqialar vaqtında qadınlar nasıl tecribe elde etti?  Sergi qadınlarnıñ seslerini diñlep, sükünet olsa da, olarnıñ cevaplarını eşitmege tırışa.

Sanatçı qadınlar tarafından yaratılğan sanat yeri, em olarnıñ şahsiy cenk tecribelerini, em de buña beñzegen şeylerni başından keçirgen başqa qadınlar aqqında ikâye etmekte. Esas diqqat vaqtınca işğal etilgen Qırımda soñki on yılğa, işğal şaraitinde telüke altında aqqları ve serbestlikleri içün açıq küreşke cesaret etken ve işğalci rusiye rejiminiñ mabüsi olğan eñ evelâ qadınlarnıñ ikâyelerine celp etile. Bu qıyın tecribelerniñ yanında, ağır aqiqatnı qabul etüvniñ başqa yolları ve kontrol etilmegen kerçeklerni menimsemeniñ yañı strategiyaları peyda ola. Bunıñnen beraber, biz yarımadada qadın keçmişiniñ tarihiy ve medeniy hususlarında toqtalıp, yamanlıqlarnıñ sebeplerini añlamağa ve yaşayış qabiliyetinen qarşılıq kösterüvniñ menbalarını tapmağa tırışacaqmız.

Qırım qadınları cebeniñ çeşit yönelişlerinde yaşayışlarını nasıl keçire ve nasıl küreş strategiyalarını seçe? Er kes içün aynı şekilde qıyın olğan vaqıtlarda, amma farqlı vaziyetlerde ukrain qadınları arasında ortaq noqtalar nelerdir? İşğalge nasıl dayanıla bilir ve qarşılıq kösterüvge nasıl cesaret etilir?  Qadınlarnıñ qarşılığınıñ küçü nasıl artar? Birdemlik nenen küçlenir? Telükeli vaziyetlerde afıza nasıl qorçalanır ve özgünlik nasıl beslenir? Aqibette bir qadınnı yurtınıñ kelecegi içün özüni feda etmege ve kelecek nesiller içün tirenüv timsali olmağa neler ite? Ve barlıq telükesi altında sanat nelerni ifade ete?
“Taşqırğan. Qırımda qadınlarnıñ qarşılıq kösterüvi” sergisi er bir qadınnıñ şahsiy ayat ikâyesini nazarğa alıp, bu sualler etrafında inkişaf ete. İkâyelerniñ episi farqlı tecribeler aqqında olıp, qıyaslanmaz. Olarnıñ episi aynı seviyede kösterilmeli, ifade etilmeli ve eşitilmelidir.

Taşqırğan – bu, Qırım dağlarınıñ töpelerinde ösken, narin ve közge çarpmağan çiçek. Tek Qırımğa has olğan ösümlik. Lesâ Ukrainka buzlağan taşlar ve yosunlar arasında yaşayışta qalmaqnıñ bu örnegini körgende ösümlikniñ şiiriy adını qoydı. Rusiye tarafından vaqtınca işğal etilgen topraqlarda bütün canlılar içün telüke, Qırımda qadınlarnıñ qarşılıq kösterüvini işaretlegen ve sergimizge ad bergen bu acayıp çiçekke de tarqala bile.